Van een van ’s lands christelijke uitgevers mocht ik het manuscript van ‘Jesus Manifesto’ door Frank Viola en Leonard Sweet lezen. Een boek dat helemaal gaat over Jezus Christus – mooier kun je het niet hebben. Viola en Sweet (bekende Amerikaanse schrijvers en denkers, te plaatsen in het vrijdenkende, niet-traditionele deel) doen met hun Jesus Manifesto een appel op de lezer om Jezus Christus (weer) in het centrum te zetten. Van ons persoonlijk leven, van de kerk, van de geschiedenis, van het hele leven. Dat doen ze in tien hoofdstukken, gelardeerd met veel citaten en gebruikmakend van poëtisch taalgebruik en verschillende stijlen. Hun uitgangspunt: Jezus is grotendeels verdwenen uit ‘de kerk’, en Hij moet weer terug naar het midden! Het eerste hoofdstuk zet direct de toon: ‘Jesus Christ is the centerpiece of God’s universe’, het voorwerp van alle dingen: de schepping, de hemelen, het Oude Testament en het Nieuwe Testament. De volgende hoofdstukken beschrijven hoe Christus in alles is en alles in Christus en hoe Hij de oorsprong en doel van ons eigen leven is; dit laatste zelfs vanuit het oogpunt van God beschreven. Maar het boek doet meer dan alleen de bijbel citeren. Het probeert ook duidelijk te maken dat het tegenwoordig in het christendom meer om het ‘-dom’ gaat dan om Christus zelf. In een prachtig hoofdstuk wordt dat geïllustreerd aan de hand van de twee bomen uit de Hof van Eden: voor veel christenen draait het leven nog steeds om goed en kwaad, terwijl Jezus nu de boom van het leven zelf is. Een tweede aangename verrassing in dit boek was de ‘betekenis van Bethanië’ – een klein plaatsje buiten Jeruzalem dat voor de schrijvers model staat voor alles wat Jezus zoekt in elke stad op aarde.

In meer dan 200 bladzijden doen de auteurs dus hun uiterste best om een beeld neer te zetten van Jezus in al zijn glorie. Daar gebruiken ze veel en grootse woorden voor. Jammer genoeg is er geen sprake van een duidelijke opbouw, of beter gezegd van het ‘uitpakken’ van het onderwerp. De enorme hoeveelheid superlatieven begint op den duur wat averechts te werken, en dat is erg jammer. Wellicht dat dit voor andere lezers minders storend is; mij doet het soms wat teveel aan de mooie maar soms holle woorden van vroeger denken.

Ook inhoudelijk valt er nog wel wat aan te merken. Met een manifest valt het te verwachten dat niet alles even genuanceerd is, maar er wordt hier en daar forse kritiek geuit op ‘de kerken’. Dat mag, maar die kritiek is niet altijd even concreet en constructief. Een voorbeeld: The gospel that’s so often preached today lacks a revelation of Jesus Christ. The contemporary gospel boils down to a fire-insurance policy, a Santa Claus God, or a performancebased religion. As long as we stay on that plane, we’ll never see or comprehend the staggering enormity of our Lord (p183). Ik vermoed dat deze stoere woorden weinig mensen helpen te zien dat hun prediking wordt bedoeld of dat zij een Sinterklaas-God hebben. Beter is gelukkig het hoofdstuk The Forgotten Tree dat een scherpe, herkenbare en positief prikkelende tegenstelling tussen ‘goed en kwaad’ en ‘leven’ neerzet.

Afgezien van de bewoordingen waarin ze dat doen, ben ik zeer blij met wat de schrijvers over Jezus zeggen. Maar tegelijkertijd vind ik dat ze op z’n minst één – zeer wezenlijk – element missen: liefde, en het beeld van de geliefde en liefhebbende Zoon van God. De motivatie voor zijn menswording, de relatie tussen Vader, Zoon en Geest, de oorsprong van het leven – alles draait om de liefde van God-Jezus. Natuurlijk, het woord ‘love’ staat heus wel in het boek. Maar in zo’n statement als dit manifest had dat een veel prominentere plek moeten hebben. Overigens niet alleen vanuit een inhoudelijke overweging, ook voor het overbrengen van de boodschap had het goed geweest. Het is soms lastig te pakken dat het hele leven ontstaat uit en is terug te voeren tot één persoon, en soms slagen Viola en Sweet daar ook niet helemaal in. Vermoedelijk had de verbeelding van liefde tussen huwelijkspartners heel veel goeds kunnen doen om voorbij het intellectuele naar het hartsniveau af te dalen.

Alles overziend: Jesus Manifesto doet wat het moet doen: een krachtig en vurig pleidooi voor de persoon Jezus Christus als ‘middelpunt van ons verlangen’. Het boek had als manifest wat mij betreft best wat korter gekund, en tegelijkertijd als ‘theologie’ is het nog maar het begin. Er is weinig hedendaags verfrissends dat op vergelijkbare wijze Jezus weer zo centraal zet. Ik hoop dat mijn vriend de uitgever z’n best gaat doen dit zo snel mogelijk in de boekhandel te krijgen!

Jesus Manifesto: Restoring the Supremacy and Sovereignty of Jesus Christ by Leonard Sweet, Frank Viola; ISBN 978-0849946011. Bestellen kan hier.
Update: lees ook Jan Wolsheimer’s review.