Daar sta ik dan, op een regenachtige maandagmiddag. Midden in Amsterdam, midden in een groot betonnen kerkgebouw. Spookachtig verlicht, koud en nat, maar met een enorme bedrijvigheid. Er lopen tientallen mensen rond, sommigen met koffie, anderen met een smartphone. De meesten echter lopen te sjouwen met bedden, slaapzakken, verlengsnoeren, lampen. Ik ben in de Sint Jozefkerk, het tijdelijk onderkomen van zo’n tachtig uitgeprocedeerde asielzoekers. Via de social media ben ik op de hoogte van hun situatie – schrijnend, uitzichtloos, onmenselijk. Via diezelfde social media kwam de vraag om hulp, en dus heb ik in mijn kofferbak een paar kacheltjes en wat electra. Je weet maar nooit of het van pas komt. Ik kom wat bekenden tegen, sta even te praten; en ondertussen zijn de spullen uit mijn auto geladen en naar de ‘slaapkamers’ gebracht door een paar vluchtelingen. Het blijkt nog een hele toer ze terug te vinden: sterker nog, het lukt me niet, ook al zoek ik behoorlijk goed. Ik vind uiteindelijk twee kachels terug die inmiddels staan te draaien, en ik help de mensen met het plaatsen en het aanleggen van de snoeren. Ondertussen maken we een praatje, al gaat dat niet erg diep.

Het is een bijzonder verhaal, alles bij elkaar. Ten eerste het enorme gat tussen wal en schip waar deze tachtig mensen in zijn gevallen: ze mogen niet blijven en ze kunnen niet terug naar hun land. Bijvoorbeeld omdat hun land hen niet erkent als staatsburgers. Of omdat zelfs niet duidelijk is uit welk land ze komen. Elk persoon heeft z’n eigen verhaal, maar de grote gemene deler is dat ze op straat staan en niet door de gemeente of het rijk geholpen worden. Maar ook het kleine verhaal van deze groep in Amsterdam is bijzonder. De eerste mensen meldden zich uit het niets op het terrein van de Protestantse Diaconie  een maand of twee geleden. Er sloten zich steeds meer aan, ze moesten verhuizen, maakten een tentenkamp op de Notweg (what’s in a name) in West, en dat werd vrijdagochtend ontruimd. In een uniek één-tweetje tussen de Kerk en de krakersbeweging werd (1) de Sint Jozefkerk gekraakt en (2) de groep vluchtelingen uitgenodigd daar te komen. De krakers namen de verantwoordelijkheid voor de locatie op zich, inclusief de juridische kant; de kerk begeleidde de groep naar hun nieuwe tijdelijk onderkomen. Inmiddels is er overeenstemming met de eigenaar, die van harte meewerkt. Bijzonder, in alle opzichten.

Want wat moet er nog veel gebeuren, zie ik. Aan het leefbaar maken van het gebouw, dat nu nog een kille blokkendoos is. Maar vooral aan het weer leefbaar maken van de mensen zelf. Solidariteit met hen is ver te zoeken – je schrikt van wat er over hen gezegd wordt, alsof ze zelf de veroorzaker van hun ellende zijn. Onze samenleving is hard, keihard, wat dat betreft.

Maar mijn zoektocht naar de kacheltjes – die naar ik vermoed bewust verstopt zijn – laat mij ook zien dat niet alleen de solidariteit mét deze mensen, maar soms ook ónder deze mensen ver te zoeken is. Een vrijwilliger vertelde me dat hij bij een wake twee vluchtelingen naast elkaar zag liggen: de een in drie dekens, de ander onder slechts zijn jasje. Wat wil je ook, als je al jaren van huis en haard bent verdreven en als een paria wordt behandeld. Daar word je geen prettiger mens van. Tel daar de diepe vermoeidheid, kou en onzekerheid van de laatste weken bij op, en dan mag het een wonder heten hoe vriendelijk  en positief de mensen zijn. Maar de realiteit is ook dat er verschillende groepjes ontstaan die allemaal wel een paar kacheltjes willen hebben. Ik begrijp dat wel, en vertrouw er maar op dat ze uiteindelijk allemaal goed gebruikt gaan worden.

En toch. Zelfs als deze mensen hun rust, menselijkheid en waardigheid terugkrijgen is nog maar de helft van het probleem opgelost. De andere helft is hun status. Daarvoor zal de overheid en de politiek daadkrachtig moeten optreden. Gelukkig zijn er volksvertegenwoordigers die zich hier sterk voor maken, al is dat op dit moment tegen de stroom in. Ondertussen kunnen jij en ik doen wat onze hand vindt om te doen. En wat dat is staat hier. Lees en doe!